EMDR Nedir?
Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (Eye movement desensitization and reprocessing- EMDR) terapisi, insanların yaşamış oldukları olumsuz yaşantıların (travma) etkilerinden kurtulmalarına yardımcı olmak için göz hareketleri, ses ve dokunma gibi duyusal girdileri kullanan bir psikoterapi tekniğidir. EMDR’ın, ruhsal travmaların etkisi ile oluşan olumsuz duygusal süreçleri ortadan kaldırmak ve travmayla ilgili anıları ve duyguları yeniden programlamak için kullanıldığını söyleyebiliriz. Dolayısıyla EMDR’ın travma ile ilişkili korku heyecan ve acı gibi rahatsızlık veren can acıtan duygulardan kurtulmaya yardımcı olduğu; benlik saygısı ve yetenekler hakkındaki düşüncelere yeni bir bakış açısı kazandırdığını söyleyebilmek mümkündür.
EMDR Tarihçesi
EMDR, 1987 yılında Francine Shapiro tarafından göz hareketleri ile sıkıntılarının azaldığının farkına varıldığı tesadüfi bir gözlem sonrası araştırılmaya başlanmış ve ilk olarak göz hareketleri ile duyarsızlaştırma (EMD) şeklinde geliştirilmiştir. Shapiro sonrasında küçük bir örnekleme uygulamış ve terapi protokolüne “yeniden işlemeyi” de ekleyerek şimdiki haline yani EMDR şekline 1989 yılında getirmiştir.
EMDR terapisi Türkiye’de ilk olarak 1999 depremi sonrası depremzedelere uygulanmasından sonra yaygınlaşmıştır.
EMDR Terapisi Hangi Durumlarda/Hastalıklarda Kullanılabilir?
EMDR terapisi Travma sonrası stres bozukluğu başta olmak üzere travma ilişkili bozukların tedavisi için geliştirilmiştir. Burada travmanın tanımlanması gerekli olabilir. Deprem, kaza, cinsel istismar, tecavüz, terkedilme, aldatılma gibi kişinin önemli bir korku, çaresizlik ölüm hissi gibi duyguları yaşamasına neden olan olağandışı etkilere yol açan olaylar olarak tanımlanabilir. Bununla birlikte daha basit gibi görünen bir olayda atfedilen önem nedeniyle travmatik olarak sınıflandırılabilir. Bu olaylardan sonra kişi o olayı ve olayla ilişkili duygu ve düşünceleri sık sık yeniden yaşantılayabilir. Bu ve bunun gibi ciddi anlamda etkilenilen durumların tedavisinde EMDR terapisi ilk tercih olduğu bilinmesi gerekir.
Hızlı etkinliğinin farkına varılması ve uygulayıcıların artması ile birlikte zamanla çok farklı bozukluk ve durumların tedavisinde ve/veya ana tedaviye yardımcı olarak uygulanmaya başlanmıştır. EMDR terapisinin kullanılan ve fayda görüldüğü gösterilen durumlardan bazıları şunlardır;
• Bağımlılıklar
• Kaygı/Anksiyete
• Kronik ağrı/ Fibromiyalji
• Depresyon
• Yeme bozuklukları
• Panik ataklar
• Fobiler
• Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
• Özgüven problemleri
• Sınav Kaygısı
• Migren
• Aile/çift terapisi
• Grup uygulamaları (özellikle afetler sonrası)
EMDR Terapisi Kimlere Uygulanmaz?
EMDR terapisinin uygulanmasının engel olduğu durumlara yönelik bir bildirim bulunmamaktadır. Yani herkese uygulanabilmektedir. Fakat bazı durumlarda dikkatli uygulanması önerilmektedir. Örneğin şizofreni ve bipolar gibi hastalıklarda tecrübesi olan terapistler tarafından uygulanmalıdır. Ayrıca görme veya duyma ile ilgili hastalığı veya nörolojik hastalığı (epilepsi vb.) bulunan kişilere farklı tekniklerin denenmesi gerekebilir.
EMDR Etki Mekanizması Nasıldır?
EMDR nasıl etki ettiği hala tam olarak aydınlatılabilmiş değildir. Fakat etki mekanizmasına ilişkin bazı teoriler mevcuttur. Ruhsal travmaya bağlı olarak beynin işlemleme yapan bölgesinde işlev bozukluğu olduğu ve buna bağlı olarak beynin duygusal ve hafıza işlevlerinde bozulmalar olduğu hipotezi mevcuttur. Yani beyin travmayla ilişkili duygu ve düşünceleri işlemleyememektedir. Bu noktada EMDR terapisinin bireyin travmayla ilişkili duygu ve düşüncelere duyarsızlaşmasını ve yeniden işlemesini sağladığı düşünülmektedir. Diğer bir hipotez ise EMDR’ın kaygıyı azaltmasını sağladığını önermektedir.
EMDR sırasında uygulanan çift yönlü uyarımın REM uykusu sırasında meydana gelen göz hareketlerinin bir benzeri olduğu ve uyanıkken işlemleme yapmayı kolaylaştırıldığı düşünülmektedir.
EMDR Terapisi Nasıl Uygulanır?
EMDR kişilerin travma ile ilişkili düşünce ve duygularını konforlu ve güvenli bir şekilde yeniden işlemler. Bu konforun ve güvenin sağlanabilmesi için EMDR terapisinin uygulaması 8 aşamadan oluşmaktadır. EMDR seansları ortalama bir saat kadar sürmektedir. İlk seans biraz daha uzun sürebilmektedir. Standart bir EMDR terapisinin 8 aşaması şu şekildedir.
• Danışan Geçmişi
• Hazırlık
• Değerlendirme
• Duyarsızlaştırma
• Yerleştirme
• Beden Tarama
• Kapanış
• Yeniden Değerlendirme
EMDR’da Uygulanan Teknikler Nelerdir?
EMDR terapisinde uygulanan bazı özel teknikler bulunmaktadır. EMDR’ın en önemli farklarından birisi bilateral uyarımdır (çift yönlü uyarım). Seans içerisinde danışanlara bunu uygulamanın üç farklı yöntemi vardır bunlar;
• Hızlı göz hareketleri
• İşitsel uyarım
• Taktil uyarım (dokunma)
EMDR Terapisi Etkili midir?
EMDR çok hızlı ve etkili bir terapi tekniğidir. Çoğu zaman ilk seansta etkisini göstermeye başlar ve danışanın daha iyi hissetmesini sağlar. Yapılan çalışmalar EMDR uygulanan travma mağdurlarının tek travması olanların %84-%100'ının, sadece üç seans sonunda TSSB tanı kriterlerini taşımadığını göstermiştir. Birden fazla travma yaşamış mağdurların %77'sinin ise TSSB tanı kriterlerini taşımadığını ortaya koydu. Bu oranlar diğer travma terapisi yöntemleri ile karşılaştırıldığında etkinliğini çok net göstermektedir.
Ankara Papillon Akademi psikiyatri merkezinden randevu almak için linke tıklayabilirsiniz.
EMDR terapisinin etkinliğini değerlendirmenin bir diğer yöntemi ise EMDR terapisini öneren tedavi kılavuzlarında yer almasıdır. Çünkü bir tedavi yönteminin kılavuzlarda yer alabilmesi kapsamlı ve detaylı incelemeler sonrası olmaktadır. EMDR terapisini öneren kılavuzlar kısaca şu şekilde sıralanabilir;
• Dünya Sağlık Örgütü
• Amerikan Psikiyatri Birliği
• NİCE
• Birleşik Krallık Sağlık Bakanlığı
• Uluslararası Travmatik Stres Çalışmaları Birliği
• Amerika Savaş Gazileri Bakanlığı
• Türkiye Psikiyatri Derneği
EMDR Terapisi Ne Kadar Sürer?
EMDR terapisi seansları ortalama olarak 60-90 dakika kadar sürmektedir. İlk seans biraz daha uzun sürebilmektedir. EMDR terapisi diğer terapilere göre daha kısa sürmektedir. 3-4 seansta etkinliği görülmekte, hatta tek seans uygulamalarının yeterli olduğu durumlar dahi olabilmektedir. Fakat seans sayısı hastanın ek hastalıkları, kişilik özellikleri gibi kişisel ve travmanın özelliklerine bağlı olarak değişebilmektedir.
EMDR Terapisi’nin Diğer Psikoterapilerden Farkı Nedir?
EMDR terapisi çok tartışılan ve üzerinde konuşulan bir tekniktir. Bunun en önemli sebebi kendine özgü bazı özellikleri ile dikkat çekmesidir. EMDR terapisini diğer psikoterapi türlerinden ayıran farkları kısaca şu şekilde özetleyebiliriz;
• Hızlı etkinlik: Çoğu terapi yöntemi uzun seanslar gerektirirken, EMDR ile birkaç seansta çözüme ulaşılabilir. Bu özellik danışan memnuniyetini artırır. Dolayısıyla danışan ve terapist tatminini olumlu etkiler. Ayrıca ekonomik ve süre tasarrufunu sağlar.
• Çift yönlü uyarım: Diğer terapi uygulamalarında bulunmamaktadır. Terapist açısından fiziksel yorgunluğa neden olabilir. Birden fazla çift yönlü uyarım tekniğinin olması uygulamayı kolaylaştırır.
• Tekrar travmatize olmayı engeller: Danışan ve terapistin tekrar tekrar travmatize olmasını engeller. Danışanın olumsuz yaşam olayını tekrar anlatmasına ihtiyaç olmayabilir.
• Mahremiyetin korunması: Danışanın travma hakkında bilgi vermek istemediği durumlarda da EMDR terapisi rahatlıkla uygulanabilir.
EMDR Terapisini Kimler Uygulayabilir?
EMDR terapisini eğitimini almak şartı ile psikiyatri uzmanları ve asistanları, psikologlar, psikolojik danışmanlık ve rehberlik uzmanları, hekimler, psikiyatri ve nöroloji hemşireleri, sosyal hizmet uzmanları, çocuk sağlığı ve gelişimi uzmanları, aile danışmanlığı yüksek lisansını veya 450 saatlik Milli Eğitim Bakanlığı müfredatını tamamlamış olanlar uygulayabilirler.
